Summa teologii św. Tomasza z Akwinu

Ta niewielka, lecz niezwykle treściwa książka w przystępny sposób przybliża najsłynniejsze (choć niedokończone) dzieło Tomasza z Akwinu i może służyć za wprowadzenie do jego lektury. Jean-Pierre Torrell OP, jeden z najwybitniejszych znawców myśli Akwinaty, pomaga uchwycić strukturę Summy teologii, omawiając jej podstawowe części i ukazując powiązania między nimi. Analizuje zwłaszcza Tomaszową naukę o Bogu i stworzeniu, moralności i sakramentach, a także życiu Chrystusa.

Autor opisuje niezwykle bogate, wewnętrznie zróżnicowane i żywe środowisko teologiczne średniowiecza, wskazując, jak zakorzeniona w nim była Summa i jak z niego czerpała. Zajmuje się także dziejami recepcji tego opus magnum świętego Tomasza: od polemik i kontrowersji, jakie wzbudziło zaraz po swoim powstaniu, poprzez jego nobilitację i popularyzację u kresu średniowiecza, wypaczenie i nadmierne uproszczenie w XVII i XVIII stuleciu, odnowę badań nad nim i powrót zainteresowania „prawdziwym Akwinatą” w XIX wieku, aż po sytuację obecną.

By lepiej zrozumieć tę wielką księgę, jaką jest Summa teologii, należy z pewnością poznać jej treść, ale równie ważne jest umiejscowienie jej w kontekście historycznym, literackim i doktrynalnym. Tylko w ten sposób będziemy mieli szansę, by docenić jej oryginalność. Tomasz z Akwinu, w przeciwieństwie do biblijnego Melchizedeka, nie jest pozbawiony własnej genealogii. Posiada osobistą i intelektualną historię, a jego refleksja korzysta z wkładu mnóstwa innych autorów: natchnionych pisarzy biblijnych, myślicieli pogańskiej i chrześcijańskiej starożytności, filozofów greckich, żydowskich czy arabskich; czerpie z teologów łacińskiej tradycji żyjących mniej więcej w tym samym czasie, a niekiedy wręcz mu współczesnych, ale także korzysta z myśli wybitnych przedstawicieli greckiej i wschodniej tradycji Kościoła. Jego silna osobowość jednoczy wszystkie te źródła na podobieństwo wielkiej rzeki zbierającej liczne dopływy, jednakże ślad owych zapożyczeń pozostaje w jego dziele i ważne jest, by o tym wiedzieć.