Rozmyślanie drugie, czyli Rodzice

Poemat Grzegorza Wigilancjusza z Sambora (Gregorius Vigilantius Samboritanus, ok. 1523 – 26 II 1573 r.), profesora teologii w Akademii Krakowskiej i dziekana kolegiaty uniwersyteckiej św. Anny, pod tytułem Rozmyślanie drugie, czyli Rodzice (Theoresis secunda, seu Parentes) ukazał się prawdopodobnie w drukarni Macieja Wirzbięty w 1569 r. W swobodnie prowadzonej narracji poeta przedstawił swą podróż w towarzystwie wiernego przyjaciela, Benedykta Herbesta, do Sambora w marcu 1562 r. i szczegółowo opisał ostatnie dni życia ukochanej matki, Anny. Oprócz opowieści o jej śmierci, ukazanej z niezwykłą i poruszającą prostotą, na kartach poematu nie zabrakło miejsca dla pracowitego ojca (ubogiego szewca), najbliższej rodziny, pomocnych sąsiadów, drogich przyjaciół i łaskawych opiekunów.

Jeśli pierwotnym zamiarem Samborczyka było nakreślenie portretu pobożnych rodziców, to wzbogacony o nowe szczegóły stał się on uniwersalnym obrazem świętości codziennego życia, realizującej się najpełniej w pokornej modlitwie, bojaźni Bożej, wytrwałym znoszeniu cierpień, pomocy chorym i ubogim, a także miłości bliźniego.