Podwójna koinonia

Ta książka jest zapisem pracy naukowej, którą można nazwać „teologicznym marzeniem”. Marzeniem rozwiniętym i uzasadnionym naukowo oraz odsłaniającym złożoną historię i teraźniejszość chrześcijaństwa w Ukrainie, a jednocześnie – jak to bywa z marzeniami: trudnym do zrealizowania i rodzącym pytania, czy w ogóle jest to możliwe. Było tak już w momencie, gdy powstawała, a dziś jest tak tym bardziej, ponieważ pomiędzy jej napisaniem a wydaniem historia dramatycznie przyspieszyła w momencie agresji Rosji na Ukrainę.

Podwójna koinonia podejmuje i przybliża czytelnikowi projekt powstały wśród duchownych greckokatolickich Ukrainy, mający na celu przywrócenie jedności pomiędzy Kościołami na Ukrainie: katolickim obrządku bizantyjskiego i prawosławnymi – przy jednoczesnym trwaniu we wspólnocie ze Stolicą Piotrową. Tytułowa „podwójna wspólnota” (gr. koinonia, łac. communio) oznacza więc zachowanie łączności danego Kościoła jednocześnie z Rzymem i patriarchatem Konstantynopola lub Moskwy.

Petro Balog OP kreśli szczegółowe tło historyczne, pisząc o różnych projektach zjednoczeniowych Kościoła w Ukrainie. Przybliża przyczyny zaistniałego w Kościele rozłamu, wynikające zeń konsekwencje teologiczne, jurysdykcyjne i społeczne. Sięga do aktów prawnych oraz korespondencji inicjatorów działań pojednawczych – metropolitów kijowskich, zwłaszcza Piotra Mohyły i Weliamina Ruckiego oraz metropolitów lwowskich: Andrzeja Szeptyckiego, Józefa Slipego czy Mirosława Iwana Lubacziwskiego. Idea podwójnej komunii pomiędzy Ukraińskim Kościołem Greckokatolickim a Kościołem rzymskokatolickim i Kościołem prawosławnym zostaje przedstawiona jako wizja zgodna z duchem początków chrześcijaństwa. I mimo, iż dotąd nie doszło do jej realizacji, autor daje czytelnikowi nadzieję, że przy dobrej woli wszystkich stron wśród chrześcijan Ukrainy możliwa będzie w większym stopniu realizacja ewangelicznego wezwania Chrystusa ut unum sint – „aby wszyscy stanowili jedno” (J 17,21).