Kroniki roku tysiącznego

Kroniki Roku Tysiącznego Rudolfa Glabera zachowane są w czterech rękopisach i doczekały się już wielu wydań. Pierwsza edycja ukazała się drukiem we Frankfurcie w roku 1596 (Historiae Francorum ab anno Christi DCCCC ab an. M.CC. LXXXV. Scriptores veteres, XI, … Ex bibliotheca P. Pithoei v. cl. nunc primum in lucem dati, s. 1–59), a kolejne w ciągu XVII do XIX w. Nowsze ustalenia przyniosły badania nad rękopiśmienną tradycją Kronik G. Waitza i M. Prou, czego owocem były edycje w MGH (1846) i paryska z 1886 r. Dopiero jednak paleograficzne i kodykologiczne studia M.-C. Garand pozwoliły na ustalenie, że najważniejszy z rękopisów (Paris BNF lat. 10912) zawiera partie spisane ręką Glabera (ks. V), a w części mnichów-kopistów pod jego kierunkiem (ks. I–IV), co pozwoliło na rekonstrukcję filiacji pozostałych rękopisów. Ostatecznie dysponujemy dziś dwoma równoległymi edycjami krytycznymi (różniącymi się jedynie w detalach) na bazie wspomnianego już rękopisu paryskiego (Paris BNF lat. 10912) z obszernymi komentarzami i przekładem na język współczesny: oksfordzka J. France’a oraz mediolańska G. Cavallego i S. Orlandiego. Przekład polski ukazuje się na bazie tekstu łacińskiego z edycji mediolańskiej, opracowanie przygotowano na podstawie obu wydań oraz komentarzy zamieszczonych w tłumaczeniu francuskim M. Arnoux. Michał T. Gronowski OSB