Człowiek i wartości w transhumanizmie

Teresa Grabińska ukazuje przewidywalny rozwój zastosowań nauki i techniki pod wpływem planów transhumanistycznych oraz możliwe generowane przez ten rozwój niebezpieczeństwa i zagrożenia, opierając się na solidnych i wnikliwych analizach filozoficzno-etycznych. Analizy te czynione są na realistycznych podstawach personalistycznych z wykorzystaniem założeń i ustaleń filozofii arystotelesowsko-tomistycznej. Jest to postawa konsekwentnie realistyczna poznawczo i pluralistyczna ontologicznie. Można oczywiście przyjmować inną postawę filozoficzną, inne założenia niż realizm typu arystotelesowskiego. Jednak nie można rezygnować z personalistycznego rozumienia człowieka, ono bowiem nie tylko stanowi wyróżnik naszej cywilizacji, ale także pozwala wyraźnie dostrzec zagrożenia generowane przez niekontrolowany rozwój nauki i technologii, ich wpływ na jakość naszego człowieczeństwa. Z rozważań Teresy Grabińskiej wyłania się obraz możliwej przyszłości, w której przestaje istnieć osoba ludzka jako wyznacznik naszego człowieczeństwa. W istocie całość jej rozważań zmierza do jednego zasadniczego pytania: czy mamy, ulegając urokowi marzeń transhumanistycznych, ulepszać człowieka, czy rozwijać przyrodzoną godność osoby ludzkiej. Lektura książki daje na to pytanie jednoznaczną odpowiedź.

prof. dr hab. Jerzy Kopania

Teresa Grabińska dokonuje przenikliwej analizy ważnych idei tworzących naszą kulturę (ale i kulturę Dalekiego Wschodu) i odnosi je do propozycji transhumanistów. Dostrzega w nich nie tylko zwykłych kontynuatorów filozofii materialistycznej, ale i zwolenników supranaturalizmu, jako tendencji do świeckiej religii i autosoteriologii. Wielkie koncepcje racjonalne i religijne cywilizacji zachodniej, na jakimś etapie odrzucone przez oświeconego Europejczyka,  wracają w inny sposób – już jako propozycje stworzenia człowieka nowego, wyzwolonego z tego, co przynależy do szerokiej sfery natury i naturalności. Czy jest to książka o zderzeniu dwóch cywilizacji, nie można jeszcze powiedzieć. Nie wiemy, czy transhumanizm i następujący po nim posthumanizm na tyle zawładną światem, że staną się jakąś formą cywilizacji. Jednak sam przygoda intelektualna, aby prześledzić taką możliwość zasługuje już na pochwałę i uznanie. Refleksja uprzednia, jaka jest charakterystyczna dla sporej części tej książki, stymuluje do myślenia, szczególnie myślenia krytycznego.

ks. prof. dr hab. Grzegorz Hołub